Polska liderem zielonego finansowania w regionie
W 2025 roku Polska umocniła swoją pozycję jako regionalny lider w zakresie zielonego finansowania w Europie Środkowo-Wschodniej. Dynamiczny rozwój rynku zrównoważonych instrumentów finansowych, innowacyjne podejście instytucji finansowych oraz ambitne cele dotyczące transformacji energetycznej tworzą środowisko, w którym zielone inwestycje stają się nie tylko pożądane ze względów środowiskowych, ale także niezwykle atrakcyjne ekonomicznie.
W niniejszym artykule analizujemy najważniejsze trendy na polskim rynku zielonego finansowania, nowe instrumenty finansowe wspierające transformację ekologiczną oraz możliwości, jakie otwierają się przed inwestorami i przedsiębiorcami w tym dynamicznie rozwijającym się sektorze.
Rozwój rynku zielonych obligacji
Polski rynek zielonych obligacji doświadczył bezprecedensowego wzrostu w 2025 roku. Wartość zrównoważonych emisji obligacji (obejmujących zielone, społeczne i zrównoważone obligacje) przekroczyła 20 miliardów euro, co stanowi pięciokrotny wzrost w porównaniu do 2022 roku.
Polska, jako pierwszy kraj na świecie, który wyemitował zielone obligacje skarbowe w 2016 roku, kontynuuje swoją pionierską rolę. W 2025 roku Ministerstwo Finansów przeprowadziło największą w historii kraju emisję zielonych obligacji o wartości 5 miliardów euro, przeznaczonych na finansowanie transformacji energetycznej, modernizację transportu kolejowego oraz programy termomodernizacji budynków publicznych.
Szczególnie dynamicznie rozwija się rynek korporacyjnych zielonych obligacji. Polskie przedsiębiorstwa z sektorów energetycznego, budowlanego i transportowego coraz częściej sięgają po ten instrument finansowy, aby finansować swoje zielone inwestycje. Największe emisje w 2025 roku przeprowadziły PKN Orlen (na finansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii), PGE (na modernizację sieci dystrybucyjnych) oraz Budimex (na zrównoważone projekty infrastrukturalne).
ESG i rynek kapitałowy
Rok 2025 przyniósł przełom w zakresie integracji czynników ESG (Environmental, Social, Governance) na polskim rynku kapitałowym. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) wprowadziła obowiązkowe raportowanie wskaźników ESG dla spółek z indeksu WIG20 i WIG40, a także uruchomiła nowy indeks WIG-ESG Leaders, skupiający firmy o najwyższych standardach zrównoważonego rozwoju.
Badania pokazują, że spółki z wysokimi ocenami ESG notują średnio o 15% lepsze wyniki giełdowe niż pozostałe podmioty. Ten trend przyciąga uwagę inwestorów instytucjonalnych, którzy coraz częściej uwzględniają czynniki zrównoważonego rozwoju w swoich strategiach inwestycyjnych.
Szczególnie istotne zmiany zaszły w sektorze funduszy inwestycyjnych. W 2025 roku wartość aktywów zarządzanych przez polskie fundusze ESG przekroczyła 50 miliardów złotych, a ponad 60% nowych środków napływających do funduszy inwestycyjnych jest lokowanych w produktach uwzględniających kryteria zrównoważonego rozwoju.
Bankowość zrównoważona
Polski sektor bankowy aktywnie włączył się w finansowanie zielonej transformacji gospodarki. Największe banki działające w Polsce, takie jak PKO BP, Santander Bank Polska, ING Bank Śląski czy mBank, opracowały kompleksowe strategie zrównoważonego rozwoju i uruchomiły dedykowane produkty finansowe wspierające zielone inwestycje.
Najważniejsze inicjatywy w sektorze bankowym obejmują:
- Preferencyjne kredyty na termomodernizację budynków mieszkalnych, często z dopłatami z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
- Dedykowane linie finansowania dla przedsiębiorstw inwestujących w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną
- "Zielone" kredyty hipoteczne, oferujące lepsze warunki dla budynków o wysokiej efektywności energetycznej
- Kredyty oparte o wskaźniki zrównoważonego rozwoju (Sustainability-Linked Loans), w których oprocentowanie jest uzależnione od osiągania przez kredytobiorcę określonych celów środowiskowych
Polski Związek Banków raportuje, że w 2025 roku ponad 30% nowych kredytów korporacyjnych stanowiły kredyty zrównoważone, a łączna wartość zielonego finansowania przekroczyła 100 miliardów złotych.
Fundusze europejskie i krajowe mechanizmy wsparcia
Polska skutecznie wykorzystuje fundusze europejskie na wspieranie zielonej transformacji. W ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) oraz Polityki Spójności na lata 2021-2027, na zielone inwestycje przeznaczono ponad 40% dostępnych środków.
Kluczowe programy finansowania obejmują:
- Fundusz Modernizacyjny - finansujący transformację energetyczną w regionach węglowych, z budżetem 24 miliardów złotych na lata 2021-2030
- Program "Czyste Powietrze 2.0" - wspierający termomodernizację i wymianę źródeł ciepła w domach jednorodzinnych, z budżetem rozszerzonym do 100 miliardów złotych do 2029 roku
- Fundusz Transformacji Energetyki - nowy mechanizm finansujący wielkoskalowe projekty OZE i magazynowania energii, z początkowym budżetem 8 miliardów złotych
- Polski Fundusz Rozwoju Zielony Hub - inicjatywa PFR wspierająca startupy i innowacyjne firmy działające w obszarze cleantech, z kapitałem 2 miliardów złotych
Dodatkowo, w 2025 roku uruchomiono nowy system podatkowy premiujący zielone inwestycje, w tym przyspieszoną amortyzację dla inwestycji w efektywność energetyczną oraz ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw inwestujących w technologie niskoemisyjne.
Innowacyjne modele finansowania
Polski rynek finansowy wykazuje się dużą innowacyjnością w tworzeniu nowych mechanizmów finansowania zielonych inwestycji. Wśród najbardziej interesujących rozwiązań warto wymienić:
Umowy PPA (Power Purchase Agreement) - długoterminowe umowy zakupu energii z odnawialnych źródeł, które stały się popularnym mechanizmem finansowania farm wiatrowych i fotowoltaicznych. W 2025 roku łączna moc instalacji OZE finansowanych w modelu PPA przekroczyła 5 GW.
Crowdfunding energetyczny - platformy finansowania społecznościowego, takie jak Polenergia Ventures czy EcoFund, umożliwiają inwestorom indywidualnym współfinansowanie projektów OZE, oferując atrakcyjne stopy zwrotu i promując zaangażowanie społeczności lokalnych.
Kontrakty ESCO (Energy Service Company) - model, w którym firma specjalizująca się w efektywności energetycznej finansuje i realizuje modernizację energetyczną budynku, a następnie uzyskuje wynagrodzenie z oszczędności energetycznych. Ten model szczególnie dynamicznie rozwija się w sektorze budynków komercyjnych i publicznych.
Zielone listy zastawne - specjalistyczny instrument finansowy, zabezpieczony hipotekami na nieruchomościach o wysokiej efektywności energetycznej. Polski rynek zielonych listów zastawnych osiągnął wartość 10 miliardów złotych w 2025 roku.
Rola Polski jako regionalnego lidera ESG
Polska coraz wyraźniej pozycjonuje się jako lider zrównoważonego finansowania w Europie Środkowo-Wschodniej. Warszawska Giełda Papierów Wartościowych stała się regionalnym centrum dla emisji zielonych obligacji, przyciągając emitentów z krajów sąsiednich.
Polskie instytucje finansowe aktywnie dzielą się swoimi doświadczeniami i know-how z partnerami z regionu. Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) uruchomił inicjatywę "Three Seas Green Finance", wspierającą rozwój zrównoważonego finansowania w krajach Trójmorza.
Polska aktywnie uczestniczy również w pracach Platformy Zrównoważonego Finansowania UE, mając wpływ na kształtowanie europejskich standardów i regulacji w tym obszarze. Polski przedstawiciel został wybrany na przewodniczącego Regionalnej Grupy Ekspertów ds. Zrównoważonego Finansowania w Europie Środkowo-Wschodniej.
Wyzwania i perspektywy
Mimo dynamicznego rozwoju, rynek zielonego finansowania w Polsce stoi przed kilkoma kluczowymi wyzwaniami:
- Potrzeba standaryzacji i przejrzystości - różnorodność definicji i standardów "zielonych" inwestycji może prowadzić do greenwashingu i podważać zaufanie inwestorów
- Dostępność dla MŚP - małe i średnie przedsiębiorstwa często mają ograniczony dostęp do instrumentów zielonego finansowania, co wymaga dedykowanych rozwiązań dla tego sektora
- Rozwój kompetencji - istnieje potrzeba budowania wiedzy i umiejętności w zakresie oceny ryzyka klimatycznego i zrównoważonych inwestycji wśród pracowników sektora finansowego
- Integracja ryzyka klimatycznego - pełna integracja ryzyka klimatycznego w modelach ryzyka finansowego pozostaje wyzwaniem dla wielu instytucji
Perspektywy na najbliższe lata są jednak bardzo obiecujące. Analitycy prognozują, że do 2030 roku wartość zielonych inwestycji w Polsce może przekroczyć 600 miliardów złotych, z czego znacząca część będzie finansowana poprzez innowacyjne instrumenty zrównoważonego finansowania.
Możliwości dla inwestorów
Rozwój rynku zielonego finansowania stwarza liczne możliwości dla różnych grup inwestorów:
Inwestorzy indywidualni mogą uczestniczyć w rynku poprzez inwestycje w fundusze ESG, zielone obligacje detaliczne oraz platformy crowdfundingowe finansujące projekty OZE.
Inwestorzy instytucjonalni mają dostęp do szerokiej gamy instrumentów, od zielonych obligacji skarbowych i korporacyjnych, przez fundusze private equity specjalizujące się w cleantechu, po bezpośrednie inwestycje w projekty infrastrukturalne.
Przedsiębiorcy i firmy mogą korzystać z preferencyjnego finansowania na zielone inwestycje, co pozwala im nie tylko obniżyć koszty kapitału, ale także poprawić wizerunek i zwiększyć konkurencyjność na coraz bardziej świadomym ekologicznie rynku.
Wnioski
Polski rynek zielonego finansowania przechodzi transformację od niszowego segmentu do głównego nurtu sektora finansowego. Innowacyjne instrumenty finansowe, wsparcie regulacyjne oraz rosnąca świadomość inwestorów tworzą ekosystem, w którym zrównoważone inwestycje stają się standardem, a nie wyjątkiem.
Dla Polski, jako rozwijającej się gospodarki z ambitnymi celami transformacji energetycznej, efektywne mechanizmy finansowania zielonych inwestycji są kluczowe dla osiągnięcia neutralności klimatycznej i budowania konkurencyjnej, niskoemisyjnej gospodarki.
Podmioty, które wcześnie dostrzegą potencjał tego dynamicznie rozwijającego się rynku i dostosują swoje strategie do nowych realiów, będą w najlepszej pozycji, aby czerpać korzyści z zielonej transformacji polskiej gospodarki.
